Κλειτίας

(6ος αι. π.Χ.). Αθηναίος αγγειογράφος. Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της εποχής του και συνεργάτης του –επίσης γνωστού– Αθηναίου αγγειοπλάστη Εργοτίμου. Άκμασε την εποχή κατά την οποία η ιωνική και η κορινθιακή τέχνη άρχισαν να επηρεάζουν την αττική. Ζωγράφισε μεγάλα και μικρά αγγεία, σκύφους και κύλικες. Το σημαντικότερο όμως έργο του είναι ο μεγάλος ελικωτός κρατήρας (κρατήρας Φρανσουά) που βρίσκεται σε μουσείο της Φλωρεντίας. Ο κρατήρας αυτός απεικονίζει στην επιφάνειά του μυθολογικές σκηνές και διάφορα κοσμήματα, χωρισμένα σε μεγάλες ζώνες. Σώζονται ακόμα οι υπογραφές των καλλιτεχνών, όπως και ένα μεγάλο μέρος από τα ονόματα των απεικονιζόμενων μορφών. Στις μεγάλες λαβές του κρατήρα εικονίζονται η Πότνια των θηρών, Άρτεμη, και από κάτω ο Αχιλλέας, που σηκώνει τον νεκρό Αίαντα. Στην κυρτή επιφάνεια της βάσης παριστάνονται, με χιουμοριστική διάθεση, η μάχη των Πυγμαίων με τους πελαργούς. Ο λαιμός διαιρείται σε δύο ζώνες. Στην επάνω ζώνη του χείλους παριστάνεται το κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου και η αποβίβαση των Αθηναίων παίδων και του Θησέα στη Δήλο. Στη δεύτερη ζώνη εικονίζεται η απονομή των επάθλων για τους αγώνες στον θάνατο του Πατρόκλου και η Κενταυρομαχία. Στην κοιλιά του μεγάλου κρατήρα υπάρχουν τρεις ζώνες. Στη ζώνη του ώμου, που είναι η πλατύτερη, παριστάνονται οι γάμοι του Πηλέα και της Θέτιδας και οι Ολύμπιοι θεοί. Πρόκειται για μια πολυπρόσωπη σκηνή, με ποικίλα στοιχεία. Στη δεύτερη ζώνη απεικονίζονται ο θάνατος του Τρωίλου από τον Νεοπτόλεμο και η επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο. Η τρίτη ζώνη κοσμείται με την πάλη των ζώων, θέμα ιδιαίτερα αγαπητό και γνωστό στην αρχαϊκή περίοδο. Ο κρατήρας αυτός θεωρείται πραγματική μυθολογική βίβλος. Ο Κ. με το έργο του συνέχισε την παράδοση της μικρογραφικής ζωγραφικής. Παράλληλα, όμως, εισήγαγε νέα στοιχεία στην απόδοση των μορφών και στη σύνθεση των σκηνών και διαπραγματεύτηκε αθηναϊκούς μύθους, έτσι ώστε να μπορεί να θεωρηθεί χαρακτηριστικός αντιπρόσωπος της αττικής αγγειογραφίας. Ο περίφημος «κρατήρας του Φρανσουά», στον οποίο υπάρχουν οι υπογραφές του Εργοτίμου και του Κλειτία: «Κλειτίας μ’ έγραψεν, Εργότιμος μ’ εποίησεν».